Mahkeme dava dosyasında bulunan bilgi ve belgelerle sonuca ulaşılamayacağı durumlarda bilirkişilerce konunun açıklığa kavuşturulmasına karar verebilir. Aynı şekilde davanın tarafları da savundukları tezleri güçlendirmek için özel bilirkişilerden bilimsel uzman mütalaası talep edebilirler.
Yargılamanın her aşamasında bilimsel uzman mütalaası alınarak mahkemeye delil olarak sunulabilir. Hukuk büroları, avukatlar, davacılar, davalılar ve resmi veya özel kurumlar dava açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra, davada bilirkişi raporu alınmadan önce veya sonra bilimsel uzman mütalaası alarak dava dosyasına delil olarak sunabilirler. Bilimsel uzman mütalaasının alınmasında herhangi bir zaman sorunu bulunmamakla birlikte zamanlamanın davaya etkisinde farklılıklar olabilmektedir:
– Mahkeme bilirkişisinin incelemesinden önce alınan bilimsel uzman mütalaasının dava dosyasına eklenmesi hem mahkeme heyeti hem de resmi bilirkişinin bakış açısına etki edecektir. Dava dosyasında mevcut çelişkilerin veya somut gerçeklerin daha görünür olmasına katkı sağlayacaktır.
– Mahkeme bilirkişisinin raporundan sonra alınan bilimsel uzman mütalaasında, bilirkişi raporunda dikkatinden kaçmış ya da çelişkili noktalar, uygun olmayan gerekçeler ya da gerekçesiz tespitlerin açıklığa kavuşturulması mümkündür. Mahkeme bazen birden fazla bilirkişiye müracaat ettiği halde farklı görüşler söz konusu olabilmektedir. Bu durumda da bilimsel uzman mütalaası etkili bir yöntem olmaktadır.
– Üst mahkemeye müracaat öncesinde, davada dikkate alınmayan ancak davanın sonucuna etki edeceği düşünülen hususlarda bilimsel uzman mütalaası yararlı olacaktır.